‘Landen met een hoge welvaart moeten stoppen met het nastreven van economisch groeien. Groei is goed tot een bepaald niveau, daarboven wordt het schadelijk’ Waarom is een Welzijnseconomie een beter alternatief? ‘Omdat het daarin gaat om sociale rechtvaardigheid op een gezonde planeet’, aldus Katherine Trebeck Australische politicologe en publiciste.
Wat is het doel van economische groei
Katherine Trebeck, voortrekker van de wereldwijde beweging voor een Wellbeing Economy stelt dat we binnen tien jaar een ander economisch systeem nodig hebben, omdat het huidige systeem destructief is. ‘Overheden zijn verslaafd aan groei. Ze stellen het voor als vanzelfsprekend dat de economie groei nodig heeft. Maar dan verwar je middel en doel.’
Ooit zorgde de groei van het bruto nationaal product (bnp) daadwerkelijk voor sociale vooruitgang. Na de Tweede Wereldoorlog werd groei geïnvesteerd in collectieve instituties zoals de gezondheidszorg en het onderwijs. Belastingen waren progressief en welvaart kwam ten gunste van de mensen die het echt nodig hadden.
Helaas slaagden we er binnen enkele decennia in om een economisch systeem te creëren dat volledig in de ban is van de markt. “We hebben onze collectieve instituties uitgekleed, belastingtarieven zijn gedaald voor de allerrijksten en wetenschappers waarschuwen ons steeds luidruchtiger voor ecologische rampspoed”, legt Katherine Trebeck uit. “Waar vroeger economische groei automatisch tot vooruitgang leidde, is het tegenwoordig een bedreiging voor onze kwaliteit van leven geworden.”
“Uiteindelijk komt het creëren van de Welzijnseconomie allemaal neer op een mind-set verschuiving. We moeten ons beseffen dat we niet langer op economische groei kunnen rekenen om onze sociale problemen op te lossen én dat geld geen doel, maar een middel is.”
Bovenstaande tekst komt uit een artikel van N. Haarhuis voor MaatschapWij. Het gehele inspirerende artikel over Welzijnseconomie en Katherine Trebeck lees je hier.
Monopolievorming
Stagnerende lonen, toenemende ongelijkheid, belastingontwijking; volgens econoom Denise Hearn is het allemaal te wijten aan één ding: monopolievorming.
‘Wat goed is voor bedrijven, is niet perse goed voor de economie als geheel.’
Interview met Denise Hearn. Zij is samen met Jonathan Tepper co-auteur van The Myth of Capitalism: Monopolies and the Death of Competition – uitgeroepen tot een van de beste boeken van de Financial Times van 2018.
Monopolies zijn niet bepaald nieuw: sinds de uitvinding van de gloeilamp proberen bedrijven afspraken te maken en absolute marktmacht te verwerven. Wat maakt het deze keer anders?‘Dat het overal zit, is denk ik wel echt anders dan voorheen. Met name in Amerika maakt het vrijwel niet uit naar welke sector je kijkt: bijna elke tak wordt gedomineerd door twee of drie grote spelers. Een monopolie, één bedrijf dat alles domineert, dat is inmiddels vrij zeldzaam. Daar zijn toezichthouders ook wel voldoende scherp op.’
‘Maar wat wij laten zien is een toename aan duopolies – twee bedrijven die een markt verdelen en domineren, en oligopolies – waarbij de top drie of vier bedrijven van een industrie vrijwel de hele markt in handen hebben. Op het oog lijkt het dan best concurrerend, neem de luchtvaartmaatschappijen in de VS; dat zijn er vier. Prima, zou je zeggen. Maar die vier hebben onderling alle staten verdeeld en beconcurreren elkaar nauwelijks.’
Het klassieke verweer voor overnames en fusies bij bedrijven is: het leidt tot meer efficiency. En dus lagere lasten, wat dan weer moet leiden tot hogere lonen voor werknemers en lagere consumentenprijzen.
‘Ja, dat is het verhaal. Het gebeurt alleen zelden. Zodra bedrijven meer marktmacht vergaren, stijgen juist de consumentenprijzen. De bedrijven zijn dan vaak toonaangevend in de markt, dus ze hebben ook de macht om die prijzen te verhogen zonder dat de klant ergens anders gaat winkelen.’
Nieuwsgierig naar het gehele boeiende interview van M. Schoon met econoom Denise Hearn in Vrij Nederland, lees hier verder.
